Coronavirus

Wat betekent het coronavirus voor bedrijven en hun medewerkers, hoe pak je het aan en welke regels zijn er? Op deze website houden wij u op de hoogte van de actuele ontwikkelingen.

De teksten betreft de wettelijke kaders zijn opgesteld onder verantwoordelijkheid van Kantoor Mr. van Zijl advocaten te Tilburg.

Belangrijke links

Arbo en Verzuim

Kan het UWV een loonsanctie opleggen wegens tekortkomingen ten gevolge van de corona situatie?

Inhoudelijke beoordeling RIV
Inhoudelijk wordt getoetst of er een maximaal mogelijk re-integratie resultaat behaald is. Zo nee, waren de re-integratie inspanningen voldoende? Zo nee, heeft de Werkgever een deugdelijke grond voor de tekortkomingen? Zo nee, zijn er mogelijkheden om de tekortkomingen te herstellen? Zo ja, dan wordt een loondoorbetaling opgelegd.
Indien op aangeven van de Werkgever door Covid-19 bepaalde inspanningen niet verricht konden worden, is coulance, dan wel maatwerk aan de orde en weegt UWV of dit een deugdelijke grond is voor de nagelaten inspanningen. Zo nee, wordt een loondoorbetaling opgelegd.
Indien op aangeven van de Werkgever door Covid-19 de nagelaten inspanningen niet hersteld kunnen worden, wordt geen loondoorbetaling opgelegd. Bijvoorbeeld wegens een tijdelijke bedrijfssluiting en de werknemer kan niet thuis of elders de (passende) arbeid verrichten.

Claimbeoordeling WIA
Indien de re-integratie inspanningen voldoende zijn of door Covid-19 is een op te leggen loondoorbetaling niet aan de orde wordt de claimbeoordeling WIA opgestart en afgerond. In het geval dat wel een loondoorbetaling is opgelegd maar Werkgever meent dat de herstel-inspanningen stagneren door Covid-19 vraagt hij een bekortingsverzoek Loondoorbetaling aan. Acht UWV de argumenten plausibel dan wordt de Loondoorbetalingsverplichting beëindigd en wordt de claimbeoordeling WIA alsnog opgestart en afgerond.

Bron: UWV Werkwijzer Poortwachter

Meld ik mijn medewerker ziek als hij/zij uit voorzorg thuis moet blijven?

Het RIVM heeft het advies gegeven aan medewerkers in heel Nederland om bij hoesten, verkoudheid, of koorts thuis te blijven. Kan uw medewerker niet thuiswerken, dan raden wij aan uw medewerker bijzonder verlof toe te kennen. Indien u medewerker door (verergende) klachten niet in staat is te werken, meldt u uw medewerker ziek.

Het verbond van verzekeraars meldt dat verzekeraars niet uitkeren als een medewerker uit voorzorg thuis blijft of in quarantaine geplaats is.

Wat is de rol van de bedrijfsarts?

De bedrijfsarts adviseert om verzuim te voorkomen. Hij kan adviseren over te nemen maatregelen om gezond en veilig te werken.

De bedrijfsarts heeft geen rol in het vaststellen of een medewerker besmet is met het coronavirus.

Gaat het spreekuur met de bedrijfsarts door?

Wij informeren u persoonlijk als het voor u geplande spreekuur wijzigt. De komende periode zullen de spreekuren voornamelijk telefonisch plaatsvinden.

Bij verkoudheid, hoesten of koorts vragen wij u niet naar de spreekuurlocatie toe te komen en vooraf tijdig contact met ons op te nemen. Samen bekijken we dan of een nieuwe afspraak gepland wordt, of dat de bedrijfsarts telefonisch contact met u opneemt.

Kan de bedrijfsarts goed advies geven op basis van een telefonisch consult?

Het NVAB (Nederlandse Vereniging voor Arbeids en Bedrijfsgeneeskunde) geeft het volgende aan op haar website:

Het is de professionele verantwoordelijkheid van de bedrijfsarts om te beoordelen of hij met een telefonisch consult voldoende informatie heeft om tot een verantwoord advies te kunnen komen.

Vanwege het telefonisch consult zal de bedrijfsarts de inhoud en reikwijdte van zijn advies soms aan moeten passen. Ook kan de bedrijfsarts besluiten dat in een specifieke situatie een telefonisch spreekuur niet afdoende is om tot een verantwoord advies te komen. In dat geval zal hij geen advies kunnen geven of alsnog moeten besluiten tot een één-op-één spreekuur contact. Daarbij weegt hij de belangen van de volksgezondheid af tegen de noodzaak om toch tot een advies te komen.

Kan een arbeidsdeskundig onderzoek nog uitgevoerd worden?

Persoonlijk contact is normaal gesproken de hoofdregel voor het uitvoeren van een arbeidsdeskundig onderzoek. Vanwege de huidige omstandigheden hebben SRA en NVvA besloten dat arbeidsdeskundige onderzoeken vanaf heden gedurende de door het kabinet aangekondigde periode tot (thans) 6 april 2020 mogen plaatsvinden via video- of beeldbellen, dan wel indien dat niet mogelijk is, telefonisch. De arbeidsdeskundige maakt daar melding van in zijn rapport

Welke hygiënemaatregelen kan ik als werkgever toepassen om besmetting te voorkomen?

Het juiste moment zal per organisatie verschillen, maar het is aan te raden om werknemers en klanten te informeren over de hygiënemaatregelen die zij zelf kunnen nemen. U kunt het risico op besmetting met allerlei virussen (ook het griepvirus) verkleinen door bijvoorbeeld geen handen meer te laten schudden op het werk. Meer werknemers thuis laten werken, kan het risico op besmetting ook kleiner maken.

In Nederland houdt het RIVM de ontwikkelingen rondom het coronavirus in de gaten. Het instituut geeft ook richtlijnen om het risico op besmetting te verkleinen:
• Zorg voor goede persoonlijke hygiëne en kom niet in de buurt van zieke mensen die griepverschijnselen hebben;
• Regelmatig handen wassen, minstens 30 seconden. Eventueel ontsmettingsgel gebruiken als dat mogelijk is;
• Gebruik papieren zakdoekjes of hoest en nies in de binnenkant van een elleboog;
• Maak geregeld harde oppervlakken (bureaublad, lichtknoppen, deurklinken, toetsenbord) extra schoon. Zorg voor goede ventilatie van de werkplekken;
• Probeer je gezicht en mond niet aan te raken met je handen;
• Wijs medewerkers met vakantieplannen op de reisadviezen van de overheid;

Wat moet ik doen als mijn medewerker in het risicogebied is geweest?

Voor medewerkers die reizen naar of terugkomen uit risicogebieden gelden tot op heden de volgende richtlijnen:
Medewerkers die geen klachten hebben, maar die in de afgelopen twee weken in een risicogebied zijn geweest en/of die in de afgelopen twee weken in direct contact zijn geweest met een patiënt met een coronavirusinfectie: 14 dagen (de incubatietijd van het virus) in thuisquarantaine. Bij het ontstaan van klachten telefonisch contact opnemen met de huisarts. Tijdens dit contact moet gemeld worden dat de medewerker in een risicogebied is geweest en/of in contact is geweest met een patiënt die besmet is het met het coronavirus. De huisarts heeft meldplicht bij de GGD.

Als medewerkers onverhoopt ziek worden, moeten ze thuisblijven en telefonisch contact zoeken met hun huisarts. Ga niet met je klachten naar de dokter of (bedrijfs)arts. Het is niet de bedoeling dat een besmette patiënt het coronavirus verspreidt in de wachtkamer van de huisarts of bedrijfsarts. Vervolgonderzoek vindt plaats met beschermende middelen voor de huisarts of GGD-medewerker.

Mag mijn werknemer thuis blijven omdat de kinderopvang en scholen gesloten zijn?

Overleg samen met uw medewerker wat de mogelijkheden zijn, bijvoorbeeld voor thuiswerken. Om opvang te regelen kan uw medewerker de eerste tijd gebruik maken van calamiteitenverlof. Deze vorm van verlof is bedoeld voor spoedeisende, onvoorziene en bijzondere persoonlijke omstandigheden. Als werkgever betaalt u het salaris door tijdens dit verlof.

Inkomen, Pensioen en Zorg

Keert de verzuimverzekering uit?

Het verbond van verzekeraars meldt dat de verzuimverzekering de loondoorbetalingsverplichting in geval van ziek personeel dekt. Als iemand om een andere reden dan ziekte niet kan werken, bijvoorbeeld omdat een hij/zij om preventieve redenen in quarantaine moet blijven, of een bepaald gebied niet mag verlaten, is er geen dekking voor de eventuele loondoorbetaling.

Kan ik nog een verzuimverzekering afsluiten?

Verzekeraars passen in verband met het coronavirus het acceptatiebeleid voor verzuim- en ziektewetverzekeringen aan. Er zijn verzekeraars die geen verzuimverzekeringen meer accepteren. Andere verzekeraars brengen nog wel offertes uit voor de verzuimverzekering met een eigen risico in dagen. In deze offertes is de minimale eigen risicoperiode 30 werkdagen.

Voor lopende verzuimverzekeringen geldt dat verzoeken om de dekking uit te breiden niet worden geaccepteerd. Dekkingsuitbreidingen zijn het verlagen van de eigen risicoperiode, het verhogen van de dekkingspercentages en het meeverzekeren van werkgeverslasten.

Kan ik uitstel van betaling krijgen voor de pensioenpremies?

Ondernemers die in acute problemen komen door de coronacrisis kunnen uitstel krijgen voor de betaling van de pensioenpremies. Dat hebben de Stichting van de Arbeid, de Pensioenfederatie en het Verbond van Verzekeraars afgesproken.

Meer informatie vindt u op de website van Insucare.

Komt u in acute problemen, laat het ons weten. Insucare zal dan samen met u en de pensioenuitvoerder zoeken naar een passende oplossing.

Mijn werknemer gaat op (zaken)reis - let op voorwaarden pensioenuitvoerder

Heeft u werknemers die op (zaken)reis zijn geweest naar risicogebieden, dan is extra waakzaamheid geboden. Maar dat geldt ook voor werknemers die terugkomen van een vakantiereis uit risicogebieden en die symptomen van infectie ontwikkelen.

De Nederlandse overheid geeft aan de hand van kleurcodes reisadviezen voor het reizen naar het buitenland. Zo staat oranje voor ‘alleen noodzakelijke reizen’ en rood voor ‘niet reizen’. Een aantal pensioenuitvoerders hebben beperkingen in dekkingen opgenomen als werknemers van werkgevers naar gebieden reizen waar een verhoogd risico op besmetting met het coronavirus is.

Door de verspreiding van het coronavirus heeft de Nederlandse overheid landen als China en Italië nu ook (deels) de kleurcodes rood en oranje gegeven. Dat kan gevolgen hebben voor werkgevers met reizende werknemers in en naar deze gebieden. Een aantal grote uitvoerders hebben de volgende voorwaarde in haar pensioenreglement opgenomen:

Uw partner en/of kinderen heeft/hebben geen recht op een partnerpensioen en/of wezenpensioen voor de pensioendatum en een eventueel ANW-hiaatpensioen, als u overlijdt in een gebied dat:

• op het moment van reizen naar een door de Nederlandse overheid met kleurcode rood of oranje risicogebied, zoals gepubliceerd op www.rijksoverheid.nl;
• tijdens de reis van kleurcode verandert:
o van “groen of geel” naar “rood” en een week of later na de kleurcode verandering
o van “groen of geel” naar “oranje” en vervolgens naar “rood” vier weken of later na de kleurcode verandering naar “rood”.

Hetzelfde geldt als een werknemer ziek wordt en vervolgens (gedeeltelijk) arbeidsongeschikt raakt.

Als werknemers onverhoopt in contact zijn geweest met zieke mensen in de risicogebieden, moeten zij mogelijk tot twee weken contact met anderen vermijden. Zij moeten dan de instructies van de GGD opvolgen en dus niet op het werk verschijnen. Als u veel zaken doet met risicogebieden, geeft de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) antwoorden over zakendoen en het coronavirus.

Verder is het verstandig om medewerkers met vakantieplannen te wijzen op de reisadviezen van het ministerie van Buitenlandse zaken. Medewerkers kunnen daarvoor bijvoorbeeld de app op hun telefoon zetten.

Vergoedt de zorgverzekering een coronatest?

Als uw huisarts besluit dat een coronatest nodig is, dan wordt het bloedonderzoek gewoon vergoed vanuit de basisverzekering. U betaalt hiervoor wel het eigen risico.
Een preventieve coronatest wordt niet vergoed vanuit de zorgverzekering.

Wettelijke kaders

Onderstaande teksten zijn opgesteld onder verantwoordelijkheid van Kantoor Mr. van Zijl advocaten te Tilburg

Moet een werkgever maatregelen treffen om werknemers te beschermen tegen het coronavirus?

De wet kent slechts zogenaamde “open normen” die in elk concreet geval nog moeten worden ingevuld.

Werkgevers zouden in elk geval hun werknemers kunnen en moeten informeren over mogelijke maatregelen ter verspreiding van het coronavirus. Om er zeker van te zijn dat die informatie juist en volledig is, zou deze bijvoorbeeld kunnen worden gebaseerd op hetgeen is vermeld op de website van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM). Door werknemers juiste en volledige informatie te verstrekken kan ook onnodige bezorgdheid en angst onder werknemers worden voorkomen.

Welke maatregelen zinvol of zelfs geboden zijn, is afhankelijk van de aard van de werkzaamheden van de werknemer. Naarmate de risico’s voor werknemers groter zijn (bijvoorbeeld in de zorgsector vanwege het contact met patiënten of in het internationale transport of in de luchtvaart vanwege veelvuldig verblijf in het buitenland) zouden van een werkgever eventueel meer maatregelen kunnen worden verlangd. Over mogelijk te treffen maatregelen in concrete gevallen zou de bedrijfsarts of arbodienst geraadpleegd kunnen worden.

Moet de risico-inventarisatie en –evaluatie worden aangepast in verband met het coronavirus?

De risico-inventarisatie en –evaluatie (RI&E) moet worden aangepast steeds als de daarmee opgedane ervaring, gewijzigde werkmethoden of werkomstandigheden of de stand van de wetenschap en professionele dienstverlening daartoe aanleiding geven. Het ontstaan van nieuwe risico’s, zoals het risico van besmetting met het coronavirus, is daarbij niet genoemd. Wellicht zou het echter kunnen worden begrepen onder “gewijzigde werkomstandigheden”.

Daargelaten of dit zo is, lijkt het belangrijker om de gewenste/mogelijke/noodzakelijke maatregelen te treffen dan om de RI&E aan te passen en te laten toetsen.

Welke maatregelen moet een werkgever treffen als een werknemer in een risicogebied is geweest?

De te treffen maatregelen zijn afhankelijk van hetgeen op grond van “de stand van de wetenschap en de professionele dienstverlening” vereist is. De werkgever zou zich in dat verband kunnen baseren op informatie die ter zake door de rijksoverheid wordt verstrekt. Ook op dit punt is informatie te vinden op de site van de RIVM.

Mag een werknemer weigeren om voor zijn werk naar het buitenland te reizen?

Het Ministerie van Buitenlandse Zaken geeft op zijn website gedetailleerde reisadviezen voor alle landen van de wereld, waarbij onderscheid wordt gemaakt tussen verschillende gebieden in dat land. Het advies kan zijn:

• groen: geen bijzonder veiligheidsrisico’s;
• geel: veiligheidsrisico’s;
• oranje: alleen noodzakelijke reizen;
• rood: niet reizen.

De vraag of van een werknemer kan worden verlangd naar het buitenland te reizen zal met name afhankelijk zijn van:
• het reisadvies;
• de noodzaak om juist op dit moment naar het betreffende gebied te reizen;
• de mogelijk te treffen maatregelen ter bescherming van de werknemer tegen deze gezondheidsrisico’s en de daadwerkelijk getroffen c.q. te treffen maatregelen.

Werkgever en werknemer zullen in overleg een afweging moeten maken van deze omstandigheden.

Welke maatregelen moet een werkgever treffen als de werkgever een vestiging heeft in een risicogebied?

Voor de maatregelen die een werkgever in zijn algemeenheid moet treffen om werknemers te beschermen tegen het coronavirus wordt verwezen naar het bovenstaande.

Indien in Nederland bepaalde gebieden worden aangewezen als risicogebied en de vestiging in dat gebied is gelegen, zal moeten worden nagegaan welke voorschriften en adviezen daarbij door de overheid worden gegeven.

Indien een vestiging in een risicogebied in het buitenland is gelegen zal ook op moeten worden nagegaan welke eisen uit de wetgeving van het betreffende land voortvloeien en welke adviezen de overheid in het betreffende land geeft.

De instructiebevoegdheid van de werkgever die voortvloeit uit de arbeidsovereenkomst beperkt zich in beginsel tot de door de werknemer uit te voeren werkzaamheden en strekt zich niet ook uit tot de activiteiten die de werknemer in privé verricht. Op grond van de wettelijke verplichting om zich als een goed werknemer te gedragen kunnen in concrete gevallen soms verplichtingen op een werknemer rusten om iets te doen of na te laten. Of dat ook betekent dat een werknemer van een buitenlandse privé-reis moet afzien, is afhankelijk van een afweging van alle omstandigheden van het geval. Van belang daarbij zal in elk geval zijn:

• hoe groot het risico is dat de werknemer zou nemen door naar een bepaald gebied te reizen;
• het reisadvies van het Ministerie van Buitenlandse Zaken website;
• de reden voor de werknemer om juist op dit moment naar het betreffende gebied te willen reizen.

In het algemeen zal niet snel worden aangenomen dat een werknemer van een privé-reis dient af te zien.

Moet de werkgever loon doorbetalen aan een werknemer die niet kan werken omdat de werknemer in quarantaine is geplaatst?

Of de werknemer recht op loon heeft als hij de overeengekomen werkzaamheden niet verricht is afhankelijk van de vraag om welke reden de werknemer de overeengekomen werkzaamheden niet verricht. Is de werknemer ziek, dan bestaat uiteraard gewoon recht op 70% van het loon. In veel CAO’s en arbeidsovereenkomsten is bepaald dat meer dan 70% moet worden betaald, vaak het eerste jaar 100%. Maar vaak zal de werknemer die in quarantaine is geplaatst (nog) niet ziek zijn. De werkgever is dan verplicht tot doorbetaling van (100% van) het loon, tenzij de oorzaak van het niet werken “in redelijkheid voor rekening van de werknemer behoort te komen”. De bewijslast ter zake van dit laatste ligt bij de werkgever.

Of het risico van doorbetaling van loon tijdens een periode van quarantaine al dan niet in redelijkheid voor rekening van de werknemer behoort te komen is een moeilijk te beantwoorden vraag. Het gaat immers om een uitzonderlijk risico.

In het nadeel van de werkgever is daarbij dat per 1 januari 2020 een wetswijziging heef plaatsgevonden, waarbij de risicoverdeling richting werkgever is verschoven.

Mag een werknemer eisen dat hij zijn werkzaamheden thuis verricht?

Evenwel zou een werkgever op rond van de verplichting om zich te gedragen als een goed werkgever verplicht kunnen zijn om thuiswerken van de werknemer toe te staan. Of dat het geval is, zal afhankelijk zijn van een afweging van alle omstandigheden van het geval. Daarbij zal van belang zijn:
• welke bezwaren van de werkgever zich tegen inwilliging van het verzoek om thuiswerken verzetten;
• hoe groot het risico van besmetting van de werknemer is als hij niet thuis mag werken.

In beide gevallen zal de aard van de werkzaamheden een belangrijke bepalende factor zijn.

Mag een werknemer weigeren met een collega samen te werken omdat die griepverschijnselen vertoont of in een risicogebied is geweest?

De werknemer is in beginsel natuurlijk gehouden de overeengekomen werkzaamheden te verrichten. Op deze verplichting zou een uitzondering kunnen worden aanvaard indien er een reëel besmettingsrisico is. Dat behoeft dan echter nog niet te betekenen dat in het geheel niet met een bepaalde collega samengewerkt kan worden. Mogelijk zijn minder verstrekkende maatregelen denkbaar en voldoende.

Het enkele feit dat de betreffende collega recentelijk een risicogebied heeft bezocht lijkt niet zonder meer een voldoende grond om uit te gaan van een gezondheidsrisico dat de werkgever er toe moet brengen om samenwerking met de betreffende werknemer tijdelijk uit te sluiten. Van belang zou zijn:
• hoe groot het risico is dat de betreffende werknemer besmet is met het coronavirus;
• of de werknemer die niet met de betreffende werknemer wil samenwerken bij besmetting al dan niet een verhoogd gezondheidsrisico loopt, bijvoorbeeld vanwege een reeds precaire gezondheidstoestand.

Mag een werknemer thuis blijven als scholen worden gesloten en kinderen van de werknemer daardoor opgevangen moeten worden?

De werknemer heeft recht op betaald verlof als hij zijn werkzaamheden niet kan verrichten wegens onvoorziene omstandigheden die een onmiddellijke onderbreking van de werkzaamheden eisen. Het verlof geldt echter slechts voor een korte, naar billijkheid te berekenen tijd. Onder dit verlof zou bijvoorbeeld kunnen vallen dat een werknemer zich plotseling geconfronteerd ziet met een kind dat niet naar school kan terwijl de werknemer nog niet heeft kunnen zorgen voor opvang van het kind. De eerste dag zou dan een beroep kunnen worden gedaan op calamiteiten- en kort verzuimverlof.

Mogelijk kan een werknemer nog op grond van goed werkgeverschap aanspraak maken op doorbetaling van loon, maar gelet op het feit dat de wetgever met het bovenstaande al een afweging heeft gemaakt omtrent de kosten die wel en niet voor rekening van de werkgever behoren te komen ligt dat minder voor de hand.

Kan een werkgever de werknemer verplichten vakantie op te nemen als er als gevolg van het coronavirus minder werk is?

Uitgangspunt bij het vaststellen van vakantiedagen is dat de werkgever de vakantie vaststelt overeenkomstig de wensen van de werknemer. Alleen als er gewichtige redenen zijn, mag de werkgever een verzoek van de werknemer tot het vaststellen van vakantiedagen afwijzen. In deze gevallen kan de werkgever de vakantie niet zonder verzoek van de werknemer vaststellen.

In de arbeidsovereenkomst (of een arbeidsvoorwaardenregeling die in de arbeidsovereenkomst van toepassing is verklaard) of in een CAO kunnen echter andere regelingen voor het vaststellen van de vakantiedagen zijn afgesproken. Mogelijk bieden dergelijke afwijkende regelingen wel mogelijkheden om (een deel van) de vakantie vast te stellen in perioden waarin er minder werk is. Doorgaans zal dan echter tijdig voorafgaand overleg met de werknemer een vereiste zijn, waar niet altijd aan voldaan kan worden.

Voor specifieke vragen kunt u contact met ons opnemen